Blog

Het allermooiste boek dat ik ooit heb vast mogen houden is zonder enige twijfel Astronomicum Cæsareum van Petrus Apianus: een werk waar hij 7 jaar aan werkte en dat in 1540 uit kwam in een oplage van waarschijnlijk 180 stuk, speciaal voor de keizer. Er zijn er nog 111 van in omloop is ooit onderzocht. Af en toe is er een te koop, voor tonnen, maar ik heb een ervan vast mogen houden in Leiden. Hier is het verslag van dat boek

Het boek is zo mooi dat er in 1967 een facsimile (rechtstreekse kopie of replica) van de Leipzig editie is gemaakt. Ook dat boek is zeldzaam, want er zijn er maar 750 van gemaakt, allemaal genummerd. En deze kan ik een kopen bij een antiquaar in Parijs. Hoewel deze geen tonnen is wel een duur grapje en dus trok ik weer naar Leiden waar Museum Boerhaave een kopie had liggen, compleet met de hendleding erbij in de doos waar hij in is geleverd. Flinke jongen (van een kilo of vier) zoals te zien is op de foto, in vergelijking met mijn MacBook…

Eeeeh niet veel later toch zelf een van die 750 exemplaren aangeschaft via een antiquaar die hem in Parijs had gevonden voor me. Hier het verslag van het broertje van dit boek: 37 boeken later dan deze. Nummer 332 is dit en ik heb nummer 369.

De kwaliteit was eigenlijk super en deze editie was helemaal compleet, voor zover ik kon beoordelen. Echter het feit waar ik zo van onder de indruk was bij het origineel, viel wel meteen op: dat kon niet geëvenaard worden met deze kopie. En ik voelde dat ik eigenlijk meteen beslist had dat het dan voor mij niet hoefde. Onzin natuurlijk, kan ook niet anders. En mijn beslissingen zijn altijd gruwelijk tijdelijk van aard… Dit bedoel ik:

Die volvelles met ‘rekenmachines’ dat is waar dit boek bekend om staat. Meerdere lagen stevig papier die met touwtjes als as allemaal te draaien zijn om alleenlijk astronomische berekeningen mee te maken. Let wel, dit boek is van voor de Revolutionibus van Copernicus, dus nog gebaseerd op het feit dat de aarde hermiddelpunt van alles is…

Ik had even aantekeningen gemaakt om te kijken of een te kopen exemplaar volledig is. Genoemde lagen zijn dus extra schijven bovenop het vel zelf. Ook wanneer er geen extra lagen zijn, maar wel een touwtje is het een manier om een bepaalde stand van een planeet of zo op te zoeken. Bekijk mijn verslag van het originele boek voor meer detailfoto’s.

1. 1 laag
2. 5 lagen
3. 5 lagen
4. 0 lagen, wel touwtje
5. 6 lagen
6. 0 lagen, wel touwtje
7. 6 lagen
8. 0 lagen, wel touwtje
9. 3 lagen
10. 5 lagen
11. 0 lagen, wel touwtje
12. 7 lagen
13. 0 lagen, wel touwtje
14. 2 lagen
15. 1 laag
16. 1 laag
17. 1 laag
18. 1 laag
19. 4 lagen
20. 3 lagen
21. 0 lagen, wel touwtje
22. 0 lagen, wel touwtje
23. 0 lagen, wel touwtje uit het midden???
24. 0 lagen en geen touwtje
25. 0 lagen en geen touwtje
26. 0 lagen en geen touwtje
27. 0 lagen en 2 touwtjes
28. 3 lagen
29. 2 lagen
30. 2 lagen
31. 1 laag
32. 1 laag
33. 1 laag
34. 1 laag
35. 1 laag

Verder is het boek dus precies hetzelfde als het origineel, maar omdat het zo mooi is hier wel enkele highlights:

Apianus heeft ook een ontdekking gedaan: De staart van een meteoor is altijd van de zon afgewend. Hij besteedt daar veel aandacht in in zijn boek, dus dan doe ik dat hier ook even:

Ook de afsluitende pagina is prachtig, dat is me de vorige keer niet opgevallen: De laatste pagina bevat het originele wapen van Apianus. Als resultaat van dit prachtige boek schonk keizer Karel V de professor een nieuw wapen (Apianus drukte een vervangende pagina af, die in sommige exemplaren te vinden is:

Uniek aan deze facsimile zijn de extra’s die het origineel niet heeft:

Prachtig om te (kunnen) kopen, maar te duur om in de kast te leggen… Ik denk er nog even over, zolang dat ie dadelijk waarschijnlijk verkocht is en ik alsnog baal. Eigen schuld, moet ik maar meer naar mijn hart luisteren in plaats van altijd rationeel zijn 😉

Eeeh, 4 weken later heb ik hem toch gekocht…. Bekijk het verslag van mijn eigen versie, nummer 369.