Blog

De Batjan is een koopvaardijschip van de Stoomvaartmaatschappij Nederland (SMN). Mijn vader heeft als 18-jarige de halve wereld gezien met dit schip. Een prachtig avontuur op die leeftijd en daarom heb ik informatie over de Batjan bij elkaar gezocht op internet.

De Stoomvaartmaatschappij Nederland werd op 13 mei 1870 opgericht te Amsterdam. Doelstelling van de Maatschappij was een geregelde stoomvaartdienst op Nederlands-Indië te exploiteren via het Suezkanaal. 

Er werden veel nieuwe schepen gebouwd in die tijd. In de BA klasse werden 5 dezelfde schepen gebouwd met de namen Balong, Banda, Banggai, Batu en Batjan. Er was eerder al een schip genaamd de Batjan uit 1913, daardoor heet dit schip uit 1956 de Batjan 2. Geen stoomboot, maar een 7 cilinder dieselmotor.

Kenmerken Batjan 2

• MS Batjan II september 1956 – 1 juli 1970.
• Bouworder: 21 augustus 1953. NV Machinefabriek en scheepswerf van P.Smit jr., Rotterdam.
• Bouw-, / werfnummer: 615.
• Afmetingen: 134,35 x 19,97 x 12,04 m.
• Diepgang: 8,79 m.
• Machines: Smit-B&W, P.Smit jr., Rotterdam. 2tew 7 Cil.dieselmotor.
• Vermogen: 8.200 epk.
• Schroef: 1
• Snelheid 16 knoop
• Type: Vrachtschip met passagiersaccommodatie.
• Grt 8789, Nrt 5045, Dwt 10375
• Roepsein: PCYY 29
• Imonummer 5038040
• Nat. Official Number: 4994 Z AMST 1956
• Masten: 4
• Laad dekken: 3
• Materiaal: Staal
• Gross Tonnage: 8789
• Net Tonnage: 5045
• Passagiers: 12

Geschiedenis

• Bouworder: 21 augustus 1953 bij NV Machinefabriek en scheepswerf van P.Smit jr. te Rotterdam.
• Kiellegging: 1 september 1955. (Als MS Pulau Batjan)
• Stapelloop: 3 mei 1956.
• Oplevering: 29 september 1956.
• In december 1963 over naar de NV Nedlloydlijnen, Rotterdam.
• Op 1 juli 1970 over naar de Koninklijke Nedlloyd NV, Rotterdam.
• Op 16 september 1977 verkocht naar Singapore aan Pacific International Lines (Pte) Ltd. Op 16 september 1977 in Japan opgeleverd en herdoopt in MS Kota Selamat.
• In 1983 voor de sloop naar India. Aanvang sloop 24 maart 1983 waar na de sloop volgde. > De ‘KOTA SELAMAT’ werd begin 1983 voor sloop naar India verkocht. Zij arriveerde op 24 maart 1983 te Bombay op haar laatste reis, en werd daar overgedragen aan de slopers, verhaald naar het strand van Alang (bij Bombay) en daar gesloopt door Agra Steel Corp., die in augustus 1983 met het slopen begon.

Inschepen op java eiland

Amsterdam Java-eiland, 1960. Op het haventerrein dat eind 19e eeuw ontstond vestigde zich onder meer de Stoomvaart Maatschappij Nederland die lijndiensten met Nederlands-Indië onderhield. Na de Tweede Wereldoorlog viel in de jaren vijftig de handel met Indië vrijwel stil als gevolg van de dekolonisatie van Indonesië. Hierna volgde een periode van leegstand en in de jaren tachtig namen krakers, kunstenaars en stadsnomaden bezit van het gebied. Toen in de jaren negentig de haventerreinen werden bestemd voor woningbouw kreeg het hele schiereiland de naam Java-eiland.

Foto’s van de Batjan

Aan boord

Officieel gaat dit artikel over het zusterschip de Banda, maar omdat de 5 schepen nagenoeg identiek waren, toch mooi om een indruk te geven van het luxe interieur van die paar gastenverblijven op deze schepen.

Batjan later, in kleur

Overige info

4 avonturen, 3 routes

De hele wereld gezien, maar niet overal aan land geweest; wel indrukwekkende routes:

Pa’s foto’s van die reizen

Na een kort opleiding vertrok pa in 1961 voor zijn eerste reis via Lissabon, Genua, Port Said, Suez Kanaal, Golf van Aden, Mobassa, Kaapstad en zo via de westkunst weer terug naar Amsterdam. Ook zijn tweede reis op de Batjan voer hij die route. Daarna over op Koopvaardijschip de Celebes via Lissabon, Genua, Port Said, Suez Kanaal, via de Arabische Zee naar Karachi, Kuala Lumpur naar Singapore. En als laatste reis de andere kant op: 2 weken over de Atlantische Oceaan naar het Panama Kanaal, dan 2.5 week over de Stille Oceaan naar Tahiti en daarna nog een paar dagen door naar Nieuw Zeeland. (Meer details over deze reizen volgen later) Da’s ongeveer de evenaar rond in etappes, en dat op je 18e…

Het verhaal van Ton

Omdat er voor verdere studie geen financiën waren, ging ik met 17 jaar terug naar mijn geboortestad Amsterdam. In de kost bij tante Grada, voor de middag een afschuwelijk kantoorbaantje op het archief van een verzekeringsmaatschappij en na de middag een cursus voor hofmeester ter koopvaardij. Keten met 20 jongens. Een vak: bedienen aan tafel. De helft van de klas zat deftig aan tafel, de andere mannen kwamen uit de keuken, grote zilveren schotels hoog boven het hoofd (niet moeilijk, alles was koud en er was geen saus bij). Je buigt voorover naar je eerste gast en je serveert hem, met lepel en vork in een hand een heerlijke tournedos met petite pois en pommes duchesse.

Omdat alle gerechten kunstig waren gefabriceerd uit diverse kleuren polyether was het niet moeilijk als de leraar even niet keek om met een greep twaalf stukken plastic op het bord te sodemieteren. Als je dan voorovergebogen je schaal presenteerde vroeg Lady Wilwell (van Lord Cannomore) (Gerrit uit Heerde): is this realy the original Puki ajam goreng? En dan antwoorde ik: no Madam, dit is gebraaide kippetrut, terwijl Sjaak uit Broek in Waterland een schuimrubber kwarteltje in mijn gulp frunnikte.

De leraar die ons alles moest leren was een oude hofmeester met een drankneus die nergens iets om gaf en stiekem stond te lachen als we kattenkwaad uithaalden. In de pauze ging hij naar mevrouw Jacobs, de directrice, een kapiteinsweduwe en ging de deur van het kantoor een uur op slot. Samen regelden ze de hele school. Het stelde allemaal weinig voor en aan het eind van de cursus bleek iedereen geslaagd.

Nadat we alles over fijne keuken en haute cuisine hadden geleerd konden we aanmonsteren bij vier Nederlandse scheepvaartmaatschappijen. Ik ging naar Stoomvaartmij. Nederland en werd hoofd van 6 andere jongens en tevens kapiteinsbediende. Maandagmorgen beginnen, zeer nieuwsgierig wat er ging gebeuren. We werden meegenomen naar m.s. Batjan en werden naar ons toekomstig verblijf geloodst. Omdat het schip van zijn vorige reis terugkwam met Chinese bemanning mochten wij de drollen die in de hoeken lagen los bikken en de hele 6persoons hut schoonmaken. Dat was van een andere stijl dan we ons hadden voorgesteld.

Op reis
De oversteek Le Havre-Panamakanaal duurt 18 dagen zonder dat je iets of iemand ziet. Als we een zusterschip passeren is bijna iedereen aan dek, er wordt even gezwaaid ook al is de afstand wel 5 kilometer en dat was het dan. Voor de bemanning is er geen verder contact, ook al zit je vader of je broer op die andere boot. Dat is tegenwoordig wel anders, maar dit was dan ook 60 jaar geleden.

Niks zo fijn als de dagelijkse regelmaat tijdens zo’n oversteek. Langs de kusten met steeds andere tijden eten, aankomst, vertrek, andere passagiers, vracht erin en eruit, douane aan boord die wel mee willen eten enz. enz
Die rust en regelmaat is er ook niet bij storm. Eerst misschien een paar dagenlange deining en een schommelend schip, maar dan wordt het menens. De tafels in de salon zijn stevig op de vloer verankerd, die schuiven niet. Elke tafel heeft een stormrand die uit de vloer 3 cm omhoog kan worden gezet; de voorpoten van de stoel over de rand en elke passagier kan minimaal verschuiven door de deining. Elke tafel heeft rondom een stormrand die ook omhoog gezet kan worden; dikwijls blijft het bestek en de glazen dan op tafel, zeker als je ze van te voren in een natte molton hebt geplant. Om 19.00 gaat de gong voor het diner. Daar komen de passagiers, zich vastklampend aan de leuningen langs de gangen, aangeworsteld. Van schrik worden er diverse kreten geslaakt, totdat wij, mannekes van 18 jaar, heel galant onze arm aanbieden en hen op de stoelen planten. Dat gaat nog niet altijd heel soepel, want de voeten moeten over de stormrand en de poten van de stoel ook. Tijdens zo’n storm laat de kapitein dwars op de golven varen. Dat ging waarachtig 20 minuten goed en de soep zit erin. Totdat…….. Totdat er een lange schuiver komt. De boot helt ver over stuurboord, maar blijft in die stand ook nog 10 seconden hangen. Geschreeuw en gegil; al het bestek, glazen, borden, brood, boter valt op de grond en begint aan de grote van links naar rechts race zodra de boot weer heftig begint te schommelen. Lady Willwell en Lord Cannomore zitten op hun platte kont tussen al het servies en schuiven met elke deining van links naar rechts door de salon. Daar sta je dan met 9 man bediening van 18 jaar. Je durft elkaar niet aan te kijken, want dan barst je in lachen uit en dat is niet de bedoeling. Hevig ontsteld vanwege het verlies aan decorum gaan we arm in arm weer met de gasten naar hun kamers. De honger is voorlopig over. Bij Lord Cannomore nog een bordje eten in de hut gebracht. En dan opruimen, wat nog niet meevalt, want net als je denkt: Ik heb alles bij elkaar in een hoek, komt er weer een schuiver en ligt alles overal. Pas als alles in de vuilnisemmer zit is de kust voorlopig weer veilig. Aan boord is altijd voor 3 complete reizen servies in voorraad, dus we kunnen vooruit. Het vervolg van het diner voor de officieren en de andere gasten, ongeveer 15 personen, lijkt rustiger te verlopen. Op het moment dat 6 man bij de keuken klaarstaat met zilveren schalen met biefstuk champignons en pommes duchesse komt er zo’ n lange schuiver, dat alle bief, champignons en piepers beneden in de gang liggen op de kokosmat. Alles opgeraapt op een schaal, terug naar een vloekende chef kok. Even afspoelen on der de hete kraan, nieuwe jus erover en slechts met 7 minuten vertraging gaat de volgende gang door. Avontuur!!

In de haven van Lourenco Marques, Portugees Oost Afrika, Angola. Nog kun je jezelf niet voorstellen wat je Dakar als kind hebt zien gebeuren. Het schip moet gelost worden door plaatselijke mensen en ’s morgens om 6  uur Komen er diepzwarte, glimmende mensen met slechts een lendendoek aan boord om onder in het ruim, 25 meter onder je, zware zakken in de takels te hangen. Twee blanke Portugezen met een lange zweep houden toezicht. Gaat het niet naar hun zin, dan slaan ze met de zweep flink op de blote ruggen. De mensen gillen en werken meteen weer door. ’s Avonds bij het van boord gaan worden ze een voor een gevisiteerd of er niks van boord wordt meegenomen. Dat is bijna onmogelijk onder alleen een lendendoek maar toch. Als er toch iemand wordt betrapt, word hij met twee zwepen afgetuigd, terwijl de anderen toekijken. Dit is onmenselijk, maar de kapitein kan niet ingrijpen, want dit gebeurt door de plaatselijke cargadoor. Na enkele tellen gekeken te hebben ga je gauw weer naar binnen. Genoeg. Dit was wel 60 jaar geleden.

Recept Tahiti.
Graaf een gat van een meter diep, 60 rond. Bekleed het secuur rondom met palmbladeren en maak een houtskoolvuur op de bodem. Ga vervolgens met Finn het bos in met pijl en boog en schiet alles wat er loopt en vliegt. Er moet minstens zijn: een speenvarken, tien duiven, twee kippen, een slang en een aardvarken. Alles slachten en in de kuil op de hete houtskool draperen, overal hele tropische vruchten tussen. Hele ananassen, bananen en papaja’s met oranje vruchtvlees (familie van mango, maar onvergelijkelijk veel lekkerder.) Als de kuil vol is afdekken met palmblad en kruiden. Dan 30cm zand erop. Vervolgens is het 11 uur ‘s Morgens geworden en ga je met 30 prachtige Tahitianen in een kring op de grond zitten en drink je inlandse limonade uit een emmer met voor ieder een tropisch rietje. Als je al wat zat begint te worden, knijp je af en toe in een mooie Tahitianen kont. Om 7 uur savonds maak je de kuil voorzichtig open zonder er een korrel zand in te laten vallen. De hemelse geur die er dan tevoorschijn komt heb ik mijn levenlang nooit meer geroken.

Voor anker in het Suez-kanaal.
Twee keer per 24 uur vertrekt er een konvooi schepen door het kanaal en dat betekent dat je meestal voor anker moet om te wachten. Er wordt alles aan gedaan om geen Egyptenaren aan boord te krijgen, maar het lukt ze toch en een halfuur later is er al van alles vermist. Ali had een andere truc om de kost te verdienen. Met een roeibootje kwam hij langszij gevaren en hij bood allerlei gouden sieraden aan die wij met een touwtje via de patrijspoort ophesen. Van alles bood hij aan, en de onderhandelingen waren al in een vergevorderd stadium. Plotseling sprong hij minstens tweemeter omhoog uit zijn roeiboot, greep zijn gouden sieraden, het geld dat iemand in zijn hand klaarheid en de bril van diens neus in een snelle greep. Hij viel terug in zijn bootje, lachte naar ons en roeide rustig terug naar de volgende boot. Hij is een groot artiest!

Batjan Links

• Gegevens over de Batjan op de Koopvaardij site
• Gegevens over de Batjan op de site van de SMN, en van zusterschip de Banda
• Gegevens over de Batjan van het Maritiem Historische Data
• Overzicht van de schepen van de SMN
• Gaaf, volg alle schepen op de wereld
• Scheepvaarthuis Amsterdam (Wiki)
  
  Kun jij nog meer info vinden over dit schip, laat het me dan weten
  
  

Lang gezocht en net niet gevonden: 1 afslag te vroeg genomen en ontmoedigd door de bewakers van de cruise schepen. Maar het beeld dat mijn vader 60 jaar geleden had toen hij als 18 jarig manneke Genua in voer, is er op zich nog steeds, alleen zijn de boten wat groter geworden…

Koopvaardijschip Celebes

Een ander schip waar Pa op gevaren heeft is de Celebes.

MS Celebes III PDJT 14 November 1946-1 October 1966.

Bouworder: 8 Juni 1936 NV Nederlandsche Scheepsbouw Mij., Amsterdam.
Bouwnummer: 278.
Afmetingen: 49,36 x 19,20 x 11,89m.
Machine: NV Gebr. Stork & Co Hengelo 2tew 8 cil. dubbelwerkende  dieselmotor.
Verm./Snelh.: 8.000epk, 16 kn.
Type: Vrachtschip met passagiersaccommodatie.
Kiellegging: 17 Augustus 1939.
Stapelloop: 30 Oktober 1940.

Geschiedenis: Op 12 Augustus 1940 werd de romp door de Duitsers in beslag genomen. Op 5 November 1943 onder Duitse vlag naar Duitsland om als voorraadschip voor de Kriegsmarine te dienen. In Maart 1945 door een Britse bombardement op Wilhelmshaven zwaar beschadigd. Op 12 Juni 1945 in Hamburg weer onder Nederlandse vlag en na voorlopige reparaties kwam het schip op 2 December 1945 terug in Amsterdam waar het bij de NSM werd gerepareerd. Op 14 November 1946 en in dienst gesteld Op 22 november 1946 vertrokken voor haar eerste reis naar Nederlandsch Indië. In Oktober 1966 verkocht naar Nav.Mar.Fluvia SA te Lima, Peru. en herdoopt in MS Paracas en op 28 October 1966 opgeleverd te Hamburg. Op 11 Januari 1971 werd het voorschip zwaar beschadigd door een aanvaring op 9 mijl van Dungeness met de tanker Texaco Caribbean. In Januari 1974 aangekomen te Hongkong en daar verkocht voor de sloop naar Taiwan. Op 7 Februari aankomst te Kaoshiung waar het schip werd gesloopt.